Overlab 1: Masterclass Illustratie Met Pieter Van Eenoge En Charlotte Peys

Pieter Van Eenoge is een freelance illustrator met een portfolio om U tegen te zeggen. Hij illustreert voor klanten in binnen- en buitenland. In zijn klantenbestand staan onder meer The New Yorker, Vrij Nederland, De Morgen en Knack. Charlotte Peys studeerde in 2014 af aan het KASK in Gent en heeft sindsdien niet stilgezeten. Ze illustreerde het boek “Soms Ben Ik Een Ontdekkingsreiziger” en won in 2019 samen met Kathleen Vereecken de Woutertje Pieterse prijs voor het kinderboek “Alles Komt Goed, Altijd”.

Pieter arriveert in het Lab met onder de arm een curverbox gevuld met acrylverf, papier en penselen. Idem voor Charlotte maar zij kiest voor grafietstaven en stiftjes. Samen zullen ze de degens kruisen met het witte blad. En vooral, met de klok. Ze hebben tot vanavond om één gezamenlijk werk te creëren. Om te overlappen.

Personages en sferen

Allebei hebben ze de drang kunnen weerstaan om elkaar op voorhand vragen te stellen of te overleggen over een “plan” voor vandaag. Ze hebben wel gekeken naar elkaar. Eens gegoogled. En zich afgevraagd hoe ze met hun twee totaal verschillende illustratieve stijlen tot Overlap zouden kunnen komen. Eén ding is zeker: deze uitdaging trekt hen beiden uit hun comfortzone. En net dààrom zegden ze erop toe.

Na de koffie en de eerste kennismaking komen de twee al heel snel ter zake. Het idee van de illustratie ligt snel vast. Pieter bezocht deze zomer de grotten van Remouchamps en kreeg er inspiratie van de langste ondergrondse rivier in Europa, de vleermuizen en verhalen over toeristen die, overijverig op zoek naar een Ardens souvenir, huiswaarts keren met stalactieten onder de arm. Charlotte is mee.

Er wordt beslist. De toerist wordt het centrale personage in de illustratie. Dat is signature Pieter Van Eenoge. Hij laat zijn werk vertrekken vanuit personages en handelingen. Dat is een bij-product van waar hij meester in is: editoriaal illustreren. Editoriaal werk (illustraties bij een informatief artikel) verlangt duidelijkheid: een beeld moet evenveel (en, als het goed gaat, nog iets méér) zeggen dan de 1000 woorden in het artikel. Personages die iets doén, kunnen dat.

Charlotte Peys benadert haar illustratief werk anders. Ze werkt sferischer en abstracter. Ze heeft minder editoriale opdrachten, waardoor haar prenten zelden “illustratief” zijn voor iets wat al in een tekst vervat zit. Poëzie primeert op onmiddellijke duidelijkheid. Dat verschil tussen Pieter en Charlotte zie je ook in de lijnvoering. Hij is een geesteskind van de klare lijn van zijn leermeester Ever Meulen, zij gaat meer voor textuur, toeval en rafelige lijnen.

Zeefdruk of riso?

Bijna schrikwekkend snel komen ze tot een uitgewerkte compositieschets van de uiteindelijke illustratie. Pieter neemt het centrale personage voor zijn rekening terwijl Charlotte de sfeer en texturen schept van de grot met de rivier, de vleermuizen en druipende stenen. Aanvankelijk zijn de twee van plan om er een meerkleuren zeefdruk van te maken tot de tekening (en, toegegeven, de tijd) hen dwingt richting risoprint. Enkele proefscans- en -prints overtuigen hen. De textuur van Charlotte’s grafietlijnen komt prachtig uit in het helder blauwe risokleur en ook Pieters acrylverf krijgt een hele nieuwe esthetiek na een passage onder de kleurendrum. Exit zeefdruk dus. Enter riso, met alle uitdagingen van dien. De illustratie, tot dan toe ontworpen op A2-formaat, zal versneden moeten worden in 4 delen omdat de risoprinter gelimiteerd is tot A4’tjes. Deze technische beperking van de risoprinter zal het uitzicht van het eindresultaat drastisch bepalen: de illustratie wordt een vierluik.

Met deze knoop alvast doorgehakt, wordt het werken naar het eindresultaat een pak makkelijker. Charlotte en Pieter kiezen voor een tweekleuren risoprint met een blauwe onderlaag en een rode overprint. De blauwe druklaag bevat het meeste van de lijntekening terwijl de rode laag het licht/donker in de grot zal weergeven.

Wikken en wegen: wat doen we met de rode druklaag?

Er wordt beslist om heel het proces analoog te houden. Alle tekeningen gaan onder het scanblad van de risoprinter. De eerste blauwe prints komen nog een beetje “dood” uit de printer maar de echte magie gebeurt wanneer de blauwe tekening een tweede keer door de, nu met rode kleurendrum geladen, Risograph machine wordt gejaagd. De rode druklaag wordt over de blauwe geprint en er ontstaat diepte, textuur, gelaagdheid. Er ontstaat plots… een illustratie. En precies dat is de magie van print.

Om 18u zal de risoprinter de laatste print uitspuwen. Na ruim acht uur wroeten is het gebeurd. Twee illustratoren die elkaar nooit eerder ontmoetten, startten ’s ochtends van een wit blad en géén idee. Ze schiepen in geen tijd een hele wereld in twee kleuren in een genummerde oplage.

Overlap 1 was een geslaagde illustratie (he, he) van het bizarre en wonderlijke proces van creativiteit van kunstenaars. Het proces waarin iets uit niets gemaakt wordt. Waarin het doén centraal staat. Puur op gevoel paden inslaan en moedig doorzetten tot je nieuwe, nog interessantere zijwegen vindt. Het draait om overgave aan een proces dat je amper begrijpt. Om het vertrouwen dat je altijd wel ergens terecht komt na de zoektocht.