Tutorial: Wat Is RISO en hoe kan je zelf RISO-prints maken?

In deze video leer je wat Riso / Risography / Risoprinting is en toon ik stap-per-stap voor hoe je in Photoshop bestanden kunt voorbereiden om je eigen prints te maken in Het Lab. Lees je toch liever op het gemak na? Dan kun je dat hieronder doen.

Wat is riso?

Om risoprints te maken heb je een Risograph printer nodig. Dat zijn Japanse scanner/printers die heel snel en efficiënt grote oplages kunnen afdrukken. Het speciale aan een risoprinter is dat de printer gebruik maakt van soja-inkt. Dat maakt risoprinten een ecologisch verantwoorde manier van printen.

In een risoprinter zit een “kleurendrum” (D). Dat is een grote cilinder waaronder je blad zal schuiven. Als je een beeld doorstuurt naar de risoprinter, zal die eerst een heel fijn zijde-achtig papiertje over de cilinder plakken. Daarna wordt je digitale beeld op dat papiertje (de zogenaamde “master”) “gebrand”. Door miniscule gaatjes in de master rondom de cilinder te branden, zal de inkt door deze kleine gaatjes geduwd worden als je blad onder de cilinder doorschuift.

Riso-inkt is niet zoals klassieke toners. Het is visceuze, zeefdrukachtige inkt. Dat maakt dat risoprints er helemaal anders uitzien dan een gewone laser- of inktjet print.

Je hebt voor risoprints net zoveel kleurendrums nodig als je kleuren hebt in je ontwerp. Een nieuw kleurtje op een print drukken, betekent dus dat je je papier waarop je het andere kleur al hebt gedrukt terug in de machine steekt en er opnieuw op drukt.

Het Lab heeft 4 verschillende kleurendrums: zwart, rood, groen en blauw. Je kunt op je ontwerp spelen met verschillende “opacities” (of “kleurdekking”). Dat maakt het mogelijk om kleuren te mengen, aangezien de riso-inkt behoorlijk transparant kan zijn. Met 4 kleuren zijn de mogelijkheden dus quasi-eindeloos.

Risoprints hebben een “analoge” esthetiek en kunnen op vele verschillende soorten papier en zelfs licht karton gemaakt worden. Inherent aan het riso-proces zit ook een tikkeltje imperfectie en onvoorspelbaarheid. Doordat je verschillende keren hetzelfde blad door de printer haalt, is elke print uniek omdat een blad altijd een klein beetje verschuift. Dat maakt dat riso inderdaad heel hard lijkt op zeefdruk… Behalve dat je handen er minder vuil van worden. En dat je achteraf minder kuiswerk hebt.

Je bestanden voorbereiden voor riso

Per kleur dat je wil risoprinten, moet je een aparte .pdf aanleveren in zwart-wit. Een pdf met een zwart vlak met 70% dekking zal, als er een groene kleurendrum in de printer zit, uit de machine komen als groen vlak met 70% dekking. Je noemt je pdf bestand best naar het kleur waarin je wilt dat het gedrukt wordt, want aan het digitale ontwerp zelf kun je, omdat het in zwart-wit staat, niet veel afleiden.

Per kleur heb je een aparte pdf nodig met volgende specificaties:

1. Titel = blauw.pdf / rood.pdf / zwart.pdf / groen.pdf
2. Je PDF is in Greyscale en in 1 laag (export als PDF2001)
3. Je beelden moeten in 300 dpi staan
4. Elke pdf moet dezelfde afmeting hebben (bij voorkeur A4
   zodat de plaatsing van het beeld op het papier vast ligt)

Experimenteer met de risoprinter!

Experimenteer met het omzetten van jouw artwork naar risoprints. Je kunt in Photoshop of Illustrator makkelijk “simuleren” hoe je risoprint er zal uitzien door je layers over elkaar te leggen en je transparency op “multiply” of “darken” te zetten.

Schuif één van de layers eens een paar millimeter naar links, rechts, boven, onder en kijk wat het doet met je geheel. Zo krijg je ook een idee of je trapping nodig zal hebben of niet. De mogelijkheden zijn echt eindeloos…

KEEP ON PRINTING!

Andere riso-ateliers

Er zijn naast Het Lab tal van kleine ateliers die je kunnen helpen met je risoprints. Elke riso studio is in die zin uniek dat ze een eigen collectie kleurendrums en machine(s) hebben. Neem eens een kijkje bij de volgende ateliers:

Topo Copy (Gent)
Sad Biscuit Studio (Gent)
Extrapool / Knust Press (Nijmegen)